Træ úr klovnum kletti hvarv

Hesin smáldrongurin hevur slitið sínar smáu skógvar í plantasjuni. Nú spyr hann foreldur síni, hvar lítla barnatræið á klettinum er farið. Hvat skulu vit svara honum?

 "Trø hava røtur, menniskju hava føtur," segði Salman Rushdie einaferð. Onkuntíð vildi ein ynskt, at tað var øvut.


Í vikuni andaðist ein avhildin danskur politikari, Svend Auken. Hann duldi ongantíð fyri, at hansara pláss var á vinstravonginum, sum verji teirra, ið vegna vanlagnu sína ikki hava somu møguleikar sum vit onnur; minnilutar og einsom, tey, sum eru øðrvísi og ikki passa inn í ráðandi - stundum ræðandi - hugmyndir okkara um, hvussu samfelagið skal innrættast, og hvat skal til, fyri at eydnast sum menniskja.
Sjálvur stóð Svend Auken mangan einsamallur sum drangur í brimi, tá ið tað politiska ódnarveðrið leikaði harðast á. Men røtur hansara stukku so djúpt niður í sunt hugsjónarligt lendi, at hann ongantíð lat seg skrykkja upp.

At enda noyddust røtur hansara tó at geva eftir - ikki fyri hugsjónarligum trýsti ella menniskjaligum ágangi, men fyri sjúku, sum ikki kundi grøðast. Slíkum kann ongin verja seg fyri, heldur ikki hugsjónarligir skansar sum Svend Auken.

Um somu tíð sum Sven Auken slepti takinum í jarðarlendinum í hesum lívi, fall eitt annað av heimsins sjáldsomu trøum. Ikki vegna sjúku ella ódnarveður, men menniskjaligt tankaloysi: træið í plantasjuni í Havn; hitt lítla træið, sum móti øllum skili og allari náttúru, hevði fest sínar røtur niður í eina kloyvu í einum stórum kletti. Og har hevur tað staðið erpið og toygt seg upp móti sólini og himmalhválvinum.

Hetta undranarsama træ hevur seinastu árini staðið sum ein áminning til okkara, sum brúka plantasjuna sum friðskjól í gerandisdegnum. Bæði vaksin og børn hava havt gleði av tí. Børnini, tí tey hava verið bergtingin av, at eitt træ kann vaksa á ella úr einum steini. Tey vaksnu av tí sama, men eisini av at tulka ymiskar ímyndir burtur úr hesum hugnaliga og lívsjáttandi fyribrigdi. Og orðini ”Klettur, klovin fyri mær, lat meg fáa lívd hjá tær” renna mær í hug.

Men ikki longur. Nú er onki træ. Tað er nú brotið burtur og eftir stendur ein særd rót.
Tað er ringt at skilja, at nakar fær seg at gera seg inn á nakað so vandaleyst og friðarligt sum eitt træ, ið onki hevur gjørt annað enn at velja sær sítt heim á einum steini heldur enn í moldini, eins og øll hini. Men kanska var tað ovboðið fyri onkran, at eitt neyðarsligt træ skuldi standa har og mótsiga viðtiknu fatan okkara um, at onki kann blóma í kargari jørð? At tað við røttum hugburði og við viðurkenning frá umhvørvinum ber til at trívast, hóast umstøðurnar eru mest sum óliviligar?

Í námsfrøðini læra vit um hugtakið Mælkebøttebarn. Hetta er barnið sum, eins og hagasóljan, megnar at skapa sær eitt eydnuríkt lív við at bróta negativa sosiala arvin, hóast tað hevði alt ímóti sær frá fyrsta degi.

Vónandi fer tann ella tey, sum framt hava hesa óbótagerð, onkuntíð í framtíðini at finna megi til at venda sína vreiði til nakað meira lívsjáttandi og blómandi.